Co to jest rewalidacja? rodzaje, tematy, sprawozdanie i rezygnacja
Co należy wiedzieć o zajęciach rewalidacyjnych? Rewalidacja jest procesem, który ma prowadzić do usprawniania dysfunkcji oraz optymalizacji funkcji niezaburzonych u osób niepełnosprawnych. Zajęcia rewalidacyjne obejmują zarówno sferę fizyczną, jak i psychiczną, w tym funkcjonowanie społeczne. Co warto wiedzieć na temat rewalidacji?
Czym jest rewalidacja i zajęcia rewalidacyjne?
Jak zostało wspomniane, rewalidacja jest procesem, który sprowadza się do doskonalenia niezaburzonych funkcji oraz usprawniania dysfunkcji u dziecka z niepełnosprawnością. Zajęcia rewalidacyjne są więc zajęciami o charakterze terapeutycznym. Ich celem bywa zazwyczaj:
- usprawnianie,
- korygowanie,
- doskonalenie,
- stymulowanie rozwoju poszczególnych kompetencji.
Zajęcia rewalidacyjne organizowane i prowadzone są dla dzieci, które otrzymały orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Ich wymiar to 2 godziny zajęć tygodniowo. Podstawą organizacji zajęć rewalidacyjnych są między innymi takie akty prawne, jak Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym oraz rozporządzenie MEN w sprawie ramowych planów nauczania.
Dla kogo prowadzi się zajęcia rewalidacyjne?
Główny cel zajęć rewalidacyjnych to zapewnienie uczniowi z niepełnosprawnością jak najlepszego poziomu funkcjonowania w aspekcie fizycznym i psychicznym, z uwzględnieniem możliwości, czyli predyspozycji dziecka. Zajęcia tego typu prowadzi się dla uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Taki dokument z poradni psychologiczno-pedagogicznej otrzyma dziecko z niepełnosprawnością, niedostosowane społecznie lub zagrożone niedostosowaniem społecznym. Jednak terapia przeznaczona jest tylko dla uczniów niepełnosprawnych, zatem mogą korzystać z niej:
- uczniowie niesłyszący, słabosłyszący, niewidzący, słabowidzący,
- uczniowie z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,
- uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym,
- uczniowie z autyzmem, z zespołem Aspergera,
- uczniowie z niepełnosprawnością sprzężoną.
Rodzaje zajęć rewalidacyjnych
Przepisy nie określają odgórnie, jaki rodzaj zajęć rewalidacyjnych ma realizować każde dziecko. Wskazują jednak na obowiązek rozwijania umiejętności komunikacyjnych w przypadku:
- uczniów niewidomych – np. nauka systemu Braille’a, nauka orientacji przestrzennej;
- uczniów z zaburzeniami mowy lub z brakiem mowy – nauka języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji;
- uczniów z autyzmem – rozwój umiejętności komunikacyjnych to część składowa rozwoju kompetencji społecznych.
Rodzaj zajęć, jakie będą prowadzone z danym dzieckiem w ramach rewalidacji, wynika z treści orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Jeśli zachodzi taka potrzeba, zmian w tym zakresie może dokonać też zespół nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia rewalidacyjne, czyli specjalistów opracowujących IPET i WOPFU. Istnieje wiele rodzajów zajęć rewalidacyjnych, ale najpopularniejsze z nich to:
- zajęcia rozwijające funkcje motoryczne – gimnastyka korekcyjna,
- zajęcia rozwijające funkcje sensomotoryczne – zajęcia specjalistyczne z integracji sensorycznej,
- zajęcia rozwijające umiejętności społeczne, w tym umiejętności komunikacyjne,
- zajęcia rozwijające funkcje poznawcze, w tym spostrzeganie, myślenie, pamięć, koncentrację uwagi, funkcje wzrokowo-ruchowe czy wzrokowo-słuchowe, itd.
Jak wygląda program zajęć rewalidacyjnych?
Zajęcia rewalidacyjne najczęściej przyjmują formę zajęć indywidualnych. Na początku dla ucznia opracowuje się zatem program zajęć rewalidacyjnych, który uwzględnia między innymi cele zajęć czy metody pracy. Określenie celów zajęć rewalidacyjnych jest niezbędne, ponieważ pedagodzy muszą odpowiednio ukierunkować swoje działania, a także monitorować postępy w pracy z uczniem.
Głównym celem zajęć rewalidacyjnych jest natomiast wykorzystanie i maksymalizowanie potencjału rozwojowego dziecka w jak największym stopniu. Cel programu rewalidacji musi być jednak konkretny (mierzalny), jasno określony i co najważniejsze – realny.
Zasadniczo, program zajęć rewalidacyjnych składa się z następujących części:
- informacje podstawowe: imię, nazwisko dziecka, data urodzenia, numer orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, rozpoznanie, nazwa szkoły, forma i częstotliwość zajęć, a także okres trwania rewalidacji,
- zalecenia do pracy zawarte w orzeczeniu,
- cele ogólne zajęć,
- cele rewalidacji,
- zasady pracy z uczniem,
- treści zajęć – w tym cele ogólne, cele szczegółowe, sposób realizacji,
- metody pracy wykorzystywane podczas zajęć,
- przewidywane efekty,
- ewaluacja programu.
Warto pamiętać, że co najmniej dwa razy w roku powinna nastąpić tak zwana ocena efektywności zajęć rewalidacyjnych, która pozwoli sprawdzić, czy wsparcie udzielane uczniowi jest odpowiednie oraz czy podczas zajęć wykorzystywane są właściwie dobrane metody pracy. Ocena efektywności składa się z następujących elementów:
- metryczka ucznia,
- ocena realizacji celów zajęć,
- ocena skuteczności stosowanych form i metod pracy,
- ocena postępów ucznia,
- wnioski,
- zalecenia do dalszej pracy.
Jakie mogą być tematy zajęć rewalidacyjnych?
Obowiązkiem osoby prowadzącej zajęcia rewalidacyjne jest ich dokumentowanie w tak zwanym dzienniku innych zajęć, czyli dzienniku zajęć rewalidacyjnych. Wpisy do Dziennika Zajęć Rewalidacyjnych obejmują między innymi:
- harmonogram zajęć,
- dane osobowe uczniów,
- tematykę zajęć,
- ocenę postępów ucznia.
Na podstawie wypełnionego dziennika można określić zatem, jakie metody pracy najlepiej sprawdzają się w przypadku danego dziecka, jakie uczeń zrobił postępy, czy i jak należy zmodyfikować opracowany dla niego program zajęć. Dziennik jest też narzędziem komunikacji na linii pedagog-rodzic czy pedagog-specjalista. Usprawnia więc przekazywanie informacji na temat danego dziecka i jego osiągnięć.
Tematy zajęć rewalidacyjnych uzależnione są od trudności, z jakimi mierzy się uczeń. Ustala się je zatem między innymi na podstawie orzeczenia z poradni psychologiczno pedagogicznej (zaleceń do pracy z dzieckiem), wyników obserwacji i analizy funkcjonowania ucznia, informacji pozyskanych z wywiadów środowiskowych, a także indywidualnych potrzeb ucznia określonych w IPET i WOPFU.
Przy formułowaniu tematów zajęć pod uwagę bierze się zarówno deficyty dziecka, jak i jego mocne strony. Rewalidacja indywidualna dziecka polega bowiem na wykorzystywaniu potencjału ucznia, czyli jego możliwości i predyspozycji, w celu wsparcia pełnego rozwoju dziecka oraz wyeliminowania trudności, z jakimi mierzy się na co dzień.
Przykładowe tematy zajęć rewalidacyjnych mogą wiązać się między innymi z:
- wyrażaniem emocji,
- kontrolowaniem emocji,
- nawiązywaniem relacji społecznych,
- rozpoznawaniem emocji innych ludzi,
- rozumieniem norm i zasad społecznych,
- wzmocnieniem koncentracji uwagi,
- usprawnianiem motoryki,
- kształtowaniem kultury osobistej,
- rozwijaniem zdolności myślenia logicznego,
- dostrzeganiem swoich mocnych stron,
- rozwijaniem kreatywności, itd.
Sprawozdanie z realizacji zajęć rewalidacyjnych
Osoba prowadząca zajęcia rewalidacyjne ma obowiązek prowadzenia dziennika takich zajęć, ale musi również przygotowywać systematycznie sprawozdanie z realizacji zajęć rewalidacyjnych. Dokument tego typu dotyczy przebiegu terapii i uzyskanych efektów pracy z uczniem. Należy uwzględnić w nim między innymi:
- ustalone cele pracy,
- opis prowadzonych zajęć, w tym ich rodzaj i cel,
- opis stosowanych metod pracy,
- opis postępów ucznia ze wskazaniem, które metody pracy były najskuteczniejsze,
- zalecenia na dalszy etap pracy.
W sprawozdaniu należy uwzględnić także trudności, jakie napotkał pedagog w pracy z dzieckiem, zmiany w zachowaniu dziecka, opanowane przez dziecko umiejętności oraz dokładne efekty stosowania poszczególnych technik terapeutycznych.
Głównym celem przygotowania takiego podsumowania jest sprawdzenie, czy program rewalidacji odpowiada potrzebom ucznia, czy należy wprowadzić w nim zmiany, aby osiągać lepsze rezultaty.
Czy można zrezygnować z zajęć rewalidacyjnych?
Rezygnacja z zajęć rewalidacyjnych jest prawnie możliwa, ponieważ nie istnieje żaden zapis, który wskazywałby na fakt, że takie zajęcia rewalidacyjne są dla ucznia obowiązkowe. W przypadku rezygnacji należy odwołać się do dobrowolności korzystania w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole.
Rodzice mają prawo decydować o tym, na jakie zajęcia uczęszcza ich dziecko. Natomiast placówka oświatowa musi uszanować taką decyzję – nawet jeśli się z nią nie zgadza. Wzór rezygnacji z zajęć rewalidacyjnych pobierzesz, klikając poniższy przycisk:
Powiązane produkty:
„Dzień chłopaka” – materiały na gazetkę szkolną / przedszkolną
Ocena efektywności zajęć rewalidacyjnych – Przedszkole – wzór
Zeszyt obserwacji ucznia upośledzonego w stopniu głębokim – wzór
WOPFU wypełnione – PRZYKŁAD 2024
Tematy zajęć rewalidacyjnych – klasa 3 – wzór
Sprawozdanie z rewalidacji – Autyzm – wzór